Horlama
Horlama ve Uyku Apnesi Sendromu: Ağız ve burun arkasındaki hava yolunda darlık olduğunda, hava geçişi sırasında çevresindeki yumuşak dokular titreşerek horlama denilen gürültülü bir sese neden olur. Daralma arttıkça horlamanın şiddeti de artar.
Eğer horlama uykuda bölünmeye yol açmıyorsa genellikle zararsızdır ve basit horlama olarak adlandırılır. Ancak ertesi gün yorgunluk ve halsizliğe yol açabilmektedir. Özellikle sırt üstü yatış pozisyonunda ortaya çıkar. Basit horlama genellikle sosyal yaşamı olumsuz etkiler.
Ancak horlamayla birlikte solunum kesilmeleri varsa bu ciddi sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Bu durumda kişinin uyku laboratuvarına başvurması ve horlamanın boyutu ile sağlık durumunun belirlenmesi gerekir. Yüz kişiden yaklaşık beşinde şiddetli horlama ile birlikte uykuda solunum durmasının, dolayısıyla obstrüktif uyku apne sendromu adı verilen hastalığın var olduğu öngörülmektedir.
Horlamanın nedenleri:
- Fazla kilolu olmak
- Yatış pozisyonu
- Alkol
- Sinüzit
- Tıkalı burun
- Burun eğriliği (septum deviasyonu) gibi anatomik bozukluklar
- Dil ve boğaz kaslarının zayıflığı
- Bademcik, geniz eti
- Uzun yumuşak damak ve / veya küçük dil
- Alerjik rinit
Horlama tedavisi:
Uykuda solunum düzensizliklerine neden olmuyorsa, kişinin alacağı basit önlemlerle hafifletilebilir ya da tümüyle düzeltilebilir. Bunlar arasında; kilo vermek, yana doğru yatarak uyumak, alkolden uzak durmak, düzenli egzersiz yapmak, uykudan en az 3 saat önce ağır yemekten kaçınmak, yatağın baş tarafı daha yukarıda olacak şekilde ayarlamak sayılabilir.
Horlama alerji, geniz eti, enfeksiyon gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa altta yatan hastalıkların tedavisi gerçekleştirilir. Septum deviasyonu gibi anatomik bozukluklarda gerekli cerrahi uygulanır.
Horlamayla birlikte uykuda nefes kesilmesi varsa hava geçiş alanını genişletmek ya da daraltan unsurları küçültmek için cerrahi gerekebilir. Cerrahi seçenekler arasında en çok uygulanan yöntem UPPP’dir (Uvulo-Palato-Farengo-Plasti). Küçük dil, yumuşak damak gibi üst solunum yolundaki yumuşak dokuların fazlalıklarını azaltmak ve dokuları gerginleştirmek için yapılır. Yine dili askıya alma, dil köküne radyofrekans uygulamaları, çene ameliyatları gibi farklı gibi yöntemler de giderek yaygınlaşmaktadır. İleri derecedeki apnenin eşlik ettiği ancak cerrahiyi uygulanamayan hastalardaki tıkanıklıklarda devamlı pozitif hava yolu basıncı (CPAP) cihazı iyi bir tedavi seçeneğidir.
Uyku Apnesi
Uyku apnesi, uykudayken nefesin 10 saniye ve daha uzun süreyle kesilmesidir. Bu durum, şiddetli horlama, nefesin kesilmesi şeklinde birbirini takip eder. Uyku sırasında nefes kesilmelerinin sayısı saatte beşten fazlaysa tıkayıcı tipte uyku apnesi sendromu söz konusudur. Uykudaki solunum duraklamaları sonucunda kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar. Uyku apnesi ölüme kadar varabilen çok ciddi sonuçlara yol açabilmektedir.
Uyku apnesinin nedenleri neledir?
Tıkanma, üst solunum yolu boyunca burundan epiglot’a kadar herhangi bir yerde olabilir. Cerrahi ile düzeltilebilecek üst solunum yolu lezyonları aşağıda sınıflandırılmıştır.
- Septum deviasyonu, konka hipertrofisi, polip, tümör, kist
- Obezite
- Bademcik
- Uyku ilaçları, antihistaminikler
- Alkol
- Nazofarenkste kis, stenoz,
- Yumuşak damak gevşekliği
- Kraniofasial anomaliler
- Nöromüsküler nedenler
- Laringofarengeal reflü olarak sayılabilir.
Uyku apnesinin belirtileri:
- Uykuda nefesin kesilmesi
- Gün içinde uyuklama
- Sabah yorgunluğu
- Dikkat dağınıklığı, konsantrasyon bozukluğu
- Kalp sorunları ve hipertansiyon
- Hafıza problemleri
- Gürültülü horlama
- Başka bir kişi tarafından gözlemlenen uyku kesilmesi, ani uyanışlar, uyku sırasında sık sık kıpırdanmak, dönmek
- Baş ağrısı
- Uykuda terleme ve göğüs ağrısı
- Ağız kuruluğu ve boğaz ağrısı ile uyanma
- Uyurken boğuluyor gibi olmak, nefes nefese kalmak
Çocuklardaki belirtiler:
Gün içinde uykulu olma hali çocuklarda pek gözlenmez. Horlama mevcuttur. Ağızdan nefes alma, sık sık uyanma, terleme, yatak ıslatma, derslerde başarısızlık yine çocuklardaki belirtiler arasındadır.
Uyku apnesinin tedavisi:
Uyku apnesinde kesin teşhis uyku laboratuvarlarında “poligrafik tetkik” adı verilen incelemelerin yapılmasıyla konulur. Apneye yol açan sebep geniz eti, bademcik gibi bir hastalıksa operasyonla giderilir. Rinit, enfeksiyon gibi nedenlere bağlıysa bu hastalıklar tedavi edilir. Bunların dışında burna takılan nazal plaklar işe yarayabilir. Yine solunumu rahatlatmak için CPAP (Continious Positive Airway Pressure)(Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazı uygulanabilir. Hafif ve orta şiddetli vakaların tedavisinde kullanılan bu cihazın olumlu etkisi birkaç gün içinde görülür. Daha ağır vakalarda BIPAP (Bi-level Positive Airway Pressure) veya VPAP (Variable Positive Airway Pressure) cihazları kullanılır. Bileşik ve merkezi tipteki uyku apnesi tedavisinde, özellikle durumu ağır olan hastalarda, APAP (Automatic Positive Airway Pressure), xPAP ST (Spontaneous Time) veya ASV (Adaptive servo-ventilation) cihazları kullanılmaktadır.
Hastanın yaşam tarzını değiştirmesi, egzersiz yapması, kilo vermesi tedaviye destek olacaktır.
